Önce basit bir şekilde inceleyelim; bir pinpon topunu suya bıraktığınızda yüzer ama aynı büyüklükte bir bilye suya batar. Bunun iki nedeni vardır:
Birinci nedeni pinpon topu hava doludur bu nedenle suyun kaldırma kuvveti topu yüzdürebilir. Bilye ise içerisinde hava boşluğu olmadığı için (yoğunluğu yüksek olduğu için) yüzemez.
İkinci nedeni ise pinpon topu plastik gibi hafif ve yoğunluğu düşük (moleküler ölçekte atomların arası boşluklu) olduğu için patlak ya da parçalanmış olsa da yüzer. Bilye ise demir, eritilmiş cam gibi yoğunluğu yüksek maddelerden yapıldığı için yüzemez ve batar.
Daha detaylı bilgi vermeden önce suda yüzen cisimleri kabaca listeleyelim :
Tahta ve tahta parçaları, talaş, odun, kalas, top, balon, plastik şişe, plastik köpük (strafor), yaprak
Suda batan cisimlerden bazıları ise:
Metal para, bilye , çelik kaşık, toplu iğne, taş.
Bundan sonrası biraz daha detaylı bilgi isteyenler için 😃
Peki demir bilye suda batarken gemiler demir ve ağır metalden yapıldığı halde nasıl yüzüyorlar? İşte bu noktada bilinmesi gereken şey suyun yüzey gerilimi dir. Bunu da basitçe ele alırsak; suyun kaldırma kuvveti su yüzeyinin bir zar gibi davranmasına sebep olur. Su yüzeyine ne kadar geniş bir cisim koyarsanız o kadar fazla kaldırma kuvveti etki eder. Aynı kuşların ya da uçurtmanın havada süzülmesi için geniş kanatlar kullanması gibi. Cisim yüzeyi ne kadar genişse o kadar fazla kaldırma kuvvetine maruz kalır ve ne kadar fazla kaldırma kuvveti alırsa o kadar yüzer ya da suyun üzerinde kalır.
Bir cismin suda batmasına neden olan en önemli faktörler:
Örneğin çok sorulan bir soru; tahta kaşık suda yüzer mi? Bu soruya internet üzerinde yüzer şeklinde cevap veren siteler var, aynı şekilde evde deneyenler ise kaşığın yüzmediğini gözlemlemiş. Bu duruma bir netlik getirmek gerekirse
Sınavlarda bu soruya evet yüzer demeniz gerekiyor. Ama gerçek hayatta durum daha farklıdır. Eğer kaşık kavak ağacı gibi hafif bir malzemeden yapılmış ve yüzeyi genişse yüzer. Eğer kavak yerine daha yoğun bir ağaçtan yapılmış ve yüzeyi yeterince geniş değilse kabın büyüklüğüne göre batabilir ya da kabın ortasında asılı kalabilir. Ayrıca evde kullanılan kaşıklar zamanla karbonize olarak yapısal bozukluklara maruz kalır, aynı şekilde yemek yağları ve asidik etkiler kaşık yapısını bozar.
Sünger gibi su çeken maddeler çok kısa süre su yüzeyinde kalsa da, su çektiklerinde batarlar. Su çeken sünger yoğunluğu arttığı için suyun kaldırma kuvveti yetersiz kalır ve batar.
Aynı sünger, halı ya da kıyafetler gibi kağıt ürünleri de su çektikleri anda batar.
Yumurta taze ise suda batar. Eğer yumurta suyun üzerinde kalıyorsa bayat demektir. Yumurtanın tazelik durumunu öğrenmnek için şeffaf derin bir kaba su doldurarak yumurtayı içerisine bırakabilirsiniz. Tazelik durumuna göre en dipte ya da ortalarda kalacaktır. Bu da bize tazelik durumu hakkında bilgi verir. Mesela 8 günlük bir yumurtanın dibe değmeden biraz daha yukarılarda kaldığı görülür. Aynı şekilde 1 aylık yumurta suyun üstünde kalır.
Evde denedim, kağıt yüzüyor. Dergiden kopardığım kağıt yüzdü.
Eğer dış yüzeyleri su geçirmez ise (ofset kağıtlarda mum, parafin veya selefon kaplama vardır) içlerindeki moleküler yapı bozulmayacağı ve boş alanlar su ile dolmayacağı için yüzmeye devam ederbilirler.
Eğer balon tamamen su ile dolu ise batar. Eğer balonun içerisindeki su değil de, sudan hafif bir sıvı ise (özgül ağırlık oranında) yüzer. Eğer balon tam dolu değil ve içerisinde hava varsa; kaldırma oranı kadar yüzer, yani dibe batmadan belirli bir derinlikte kalır. Yumurta görsellerini incelerseniz mantık aynıdır.
Bu soruyu siz yanıtlar mısınız? Cam şişe yüzer mi? Cevabınızı yorum kısmında paylaşabilirsiniz. 👇
Sonuç olarak suda yüzebilen maddelerin/cisimlerin nasıl yüzebildikleri hakkında basit bir anlatımla muhakeme yeteneğini geliştirmek için bu içeriği hazırladık. Önerilerinizi, deneyimlerinizi ve eksik gördüğünüz kısımları yorum olarak paylaşabilir, içeriğin geliştirilmesine yardımcı olabilirsiniz.
Şişenin tamamı dolu ise batar.
Şişenin içerisinde hava boşluğu varsa şişenin boş olan kısmı su yüzeyinde kalma eğilimi gösterir.
Bu konuyu anlamak için * Pascal teorisini bilmeniz gerekmektedir.
Şemsiye, mont ve outdoor kıyafetler eğer parafin ya da plastik kaplıysa; yapısal özellikleri bozulmadıkça su emmezler.
Özkütlesi ve maddesel yoğunluğu yüksektir. Bu nedenle özel bir tasarım ya da kaplamaya sahip değilse altın suda batar. Takılar, saatler ve altın tepsiler bile suda batar.
Hayır. Bir cismin / maddenin suda batması için suyun yüzey gerilimi ve suyun kaldırma kuvvetine karşı koyabilecek niteliklere sahip olması gerekir.
Örneğin : 1kg ağırlığında 20cm çapında demir bir bilye suda hemen batarken , 1kg ağırlığında 1metre uzunluğunda demir bir tepsi suda yüzebilir.
Bütün mantık suyun kaldırma prensibine ve bu kaldırma kuvvetinin cisim yüzeyine ne kadar etki uyguladığıyla alakalıdır.
Elma suda yüzer. Yoğunluğu suyun kaldırma kuvvetinin karşılayabilceği ölçüdedir.
Çimlenme yeteneği olan taze fındık suda batar.
Çimlenme yeteneğini kaybetmiş taze fındık suda yüzer.
Kabuksuz taze fındık, çimlenme yeteneğini kaybedince yüzmeye başlar. Bunun sebebi içerisindeki yağ ve lif yapısının bozulmasıyla ilgilidir.
Bunların dışında ise : fındık kabukları ve kuru fındıklar ise içlerine su çekene kadar suda yüzerler, Fındığın yağlı bir besin olmasından dolayı bu süre çok uzundur.
Metal ve metal alaşımlı ürünler, karbon kevlar, plastik ya da fiber kaplamalar, plastik, fiber, cam elyapı, verzalit, cam, cam kaplamalar, seramik, seramik kaplamalar, yağ, yağ kaplı ürünler, parafin ve mum kaplı ürünler, naylon ve selefon kaplı ürünler ...
HAYIR. Karpuz, kavun ve kabakgiller içlerisindeki hava boşluğu ve yapıları nedeniyle suda yüzer.
Kevlar gibi lifli ve hafif maddeler suda yüzer. Cam elyafı, elyaf ve yoğunluğu yüzey geriliminden az olan kevlar yapılar suda yüzerler.
EVET BATAR. Kitap, dergi ve diğer kağıt ürünler sadece su çekene kadar (ıslanıp yüzey dengesi bozuluncaya kadar) yüzebilir.
Evet. Su ya da manyetik etkiyi bozmayacak tüm sıvılarda (çözeltiler, karışımlar) mıknatıs işlevsel olarak kuru ortamdaki ile aynı etkiyi gösterir.
Evet. Doğal mıknatıslar suda batar. Yoğunlukları ve ağırlıkları suyun kaldırma kuvvetinin karşılayamayacağı kadar büyüktür.
Pamuk, sünger ve kağıt gibi maddeler emicidir. Kısa süre su yüzeyinde kalsalar bile suya doydukları anda batarlar.
Hayır. Plastik kaşık, tabak, çatal ve bardak gibi ürünler suyu emmez, bu nedenle de batmaz.
Tüm cisimlerde olduğu gibi eğer plastik maddenin yoğunluğu yüksekse ve yüzey oranı suyun kaldırma kuvvetinden büyükse suda batar.
Plastik tabaklar hafif olmaları, içeriklerinin lifli olması (*bkz pinpon topu) ve yüzeylerinin geniş olması gibi bir çok nedenle yüzerler.
Parafin veya yağ temelli olması nedeniyle sabun suda yüzer. Eğer sabun suda batıyorsa içeriğinde yağdan daha fazla oranda sıradışı bir madde vardır.
Tüm yumurta, sperm ve çekirdekler canlı (çimlenme yeteneği varsa) ya da taze ise suda batar. Bayat ya da çimlenme yeteneği olmayan tohumlar, çekirdekler suda yüzer.
Ağzı kapalı olan, içerisinde gaz bulunan ya da boş olan tüm şişe türleri suda yüzer.
Eğer şişe içerisinde gaz haricinde belirli miktarda sıvı ya da katı madde varsa; yoğunluk / kaldırma kuvveti oranında suya batar. Şamandıra ve basınç valflerinin çalışma prensibi bu esasa dayanır.
Hayır. Su emme özelliği dış yüzeylerinin yapısıyla ilgilidir. Dış yüzeyi su tutmayan hiçbir madde suyu ememez.
Yoğunluk ve yüzey oranı suyun kaldırma kuvvetini karşılayamayacak olan maddeler batar.
suda batan maddelere verilebilecek en basit örneklerdir.
Bir cismin suda yüzebilmesi için 3 şart gerçelşemelidir.
Yukarıdaki üç şarta uymayan tüm maddeler suda batar.
Yoğunluğu düşük, içerisinde hava boğşluğu barındıran ve suyun kaldırma kuvvetini karşılayabilecek yüzey genişliğine sahip tüm cisimler yüzer.
Suyu, ortamdaki nemi ve rutubeti en iyi toz halindeki ürünler çeker. Tuz, nişasta, şeker ve karbonat çok yüksek ölçüde emicidir.
Aynı mantıkla yüzeyi geniş olması nedeniyle petibeurre bisküvi ortamdaki nemi ve kokuyu ızlı bir şekiklde hapseder.
Suyun kaldırma kuvveti yasasını arşimet bulmuştur ve bu konu Arşimet Kanunları olarak kayda geçmiştir.
Evet. Genel olarak tüm taşlar suda batar, çünkü taşların yoğunluğu suyun kaldırma kuvvetinden fazladır.
Yalnızca topuk taşı ya da ponza taşı olarak adlandırılan, banyolarda kullanılan ve süngersi bir yapıya sahip volkanik kayaçlar suda belirli bir süre batmadan dururlar. Bunun da sebebi hava dolu gözenekli yapılarıdır. Bu gözenekler su çektikten sonra batmaya başlarlar.
Tahta kaşık suda batan bir madde midir?
Tahta parçaları suyu emebilir ama suya doyduklarında bile su yüzeyinde ya da yüzeye yakın bir seviyede kalırlar. Eğer ahşap, ağaç ve tahta malzemelerin özelikleri bozlmamışsa (ağır kaplamalara sahip değillerse veya iç yapıları bozulmamışsa) batmazlar.
Toplu iğne ve aynı nitlikteki tel parçaları suda yüzer. Suyun yüey gerilimi toplu iğneyi kaldırabilir.
HAYIR. Tuz, şeker ve karbonat özel olarak şekillendirilmiş olsa bile (örn: lolipop, horoz şeker, pamuk şeker, tuz plakaları) suda çözündüğü için belirli bir süre su yüzeyinde kalsa bile çökelti oluşturarak batar ve çözünür.
Yapraklar dış yüzeylerindeki zar kütinden oluşur. Eğer yaprağın tazeliği ve kondisyonu bozulmamışsa daima yüzer.
* Kütin : bitkilerin kütiküllerini oluşturan, geçirgen olmayan, balmumu yapıda bir maddedir.
Zeytinyağı ve diğer yağların tamamı özkütle olarak sudan hafiftir. Bu nedenle yüzer.
Açı Nedir? Açı Nasıl Ölçülür? |
Hititler ve Tarihi Baştan Yazdıran Kent Çorum |
Deprem Çantasında Neler Olmalı? |
Arkadaşlık İlişkileri |
Kovalent Bağ |
Salad Recipe |
Ay'ın Evreleri Resimli Olarak Anlatım |
Güneş Sistemi ve Gezegenler |
Gözleme Recipe |
Avogadro Günü ve MOL Haftası |
Polis - Meslek Tanıtımı |
Mindfulness |
Dijital Dünyada Ebeveynlerin Bilmesi ve Dikkat Etmesi Gerekenler |
Tuz Nedir? Herkes İçin Anlaşılabilir Kimya |
Thermal Hotel |
Hz. İsmail A.S |
Mikroskobik Canlılar |
Le Chatelier Prensibi |