Gökkuşağı nerede oluşur? Gökkuşağı diğer adı nedir?

Gökkuşağı güneş ışığının buhar, sis, yağmur ya da su damlacıkları tarafından yansıması veya kırılması sonucu oluşur. Temelde gökkuşağı bir tayf yani spektrumdur. Bu konuyu daha detaylı olarak Newton Renk Çarkı başılığında bulabilirsiniz.

Gökkuşağı eğer yağmur ya da sis nedeniyle gerçekleşiyorsa meteorolojik bir olay olarak kabul edilir ve temeli fizik kanunlarına, ışığın kırılma esasına dayanır.

Bununla beraber deniz kenarında yükselen dalgaların üst kısımlarına bakıldığında, şelalelerin etrafında ya da cam, ayna, metal yüzeyler nedeni ile bu büyülü olayın benzerlerine rastlamak mümkündür. Ama bu taklitleri gökkuşağı olarak değil de tayf olarak tanımlarız.

Gökkuşağı görülebilmesi için güneşin belirli bir açıda olması gerekmektedir. Genellikle yağmur sonrası açan güneş ya da yaz bölgesel yağmurlar esnasında uzak noktalardan gözlemlenir. Daima güneşin tam karşısında oluşan gökkuşağı ülkemizin coğrafi konumu nedeniyle ikindi saatlerindeki yağmurlardan sonra daha fazla gözlemlenir.

Gökkuşağı Kaç Renkten Oluşur?

Gökkuşağına bakıldığında sırasıyla kırmızı, turuncu, sarı, yeşil, mavi, lacivert ve mor renkleri baskındır. Ama tüm gökkuşakları aynı değildir. Gözlemlendiği yerin hava yapısı, sıcaklığı ve gören kişinin ışıkla olan açısına göre farklılıklar görülmektedir. Ayrıca gökkuşağındaki renklerin belirginliği, parlaklığı ve kuşakların genişliği yağmur damlalarının büyüklüğüne göre değişir.

Gökkuşağındaki renkler ayrılmaz, birbiri içerisine geçerek kaybolur.
Newton bu renkerin ayrılmadığını fark ederek kayıtlara geçen belki de ilk kişidir. Isaac NEWTON renkleri müziğin 7 notasına ve yaşadığı dönemde bilinen 7 gezegene eşleşmesi için turuncu ve çivit mavisi renklerini ekleyerek kayıtlarda böyle yer almasını sağlamıştır. Ama dikkatli olarak incelenecek olursa doğanın temel renkleri olan Kırmızı Yeşil ve Mavi dışında ara renkleri gözlemlemek mümkündür. Çünkü doğada bilinen ve elde edilebilen tüm renkler zaten ışık sayesinde oluşur ve güneş ışığının katmanlarında mevcuttur. Bu renkleri prizma ya da mercek kullanarak görmeniz mümkündür. Yine bu konuda Newton Renk Çarkı önümüze çıkacaktır  😁

Bundan sonrası uzmanlık seviyesi 😉

Gökkuşağının Çeşitleri

1. İlkel Gökkuşağı : ortalama 42° (derece) merkez açısına sahip, dış bant kırmızı, iç tarafta ise mor renk hakimdir.
2. Tali Gökkuşağı :  yaklaşık 50° merkez açısı ve zayıf ışığa sahiptirler. Eğer güneşin ufuktan yüksekliği 52° yi aşarsa gökkuşağı oluşmaz. Yine 42.5° dereceye düşerse de görünmez. Renk dizilişi ilkel olana göre tam terstir ve dar kırmızı, kırmızı - yeşil renk bantlarından oluşan ikinci bir gökkuşağı da barındırabilir. (Çifte gökkuşağı durumu)
3. Sis Kuşağı : sis bulutunda ya da sis buğusuyla meydana gelir. Beyaz renk hakimdir, renkler çok zor seçilir.

Gökkuşağının; güneş ışınlarının yağmur damlacıkları tarafından kırılması, yansıması ve dağıtılmasıyla meydana geldiğini söylemiştir. Yağmur damlaları ne kadar büyük olursa gökkuşağının da renkleri o kadar belirgin ve geniş olarak gözlemlenir. Damlalar ne kadar küçükse bantların kalınlığı az ve renkler de solgun görünür.

Gökkuşağı genelde yarım, çeyrek çember olarak gözlemlenir. Eğer yüksek bir noktadan ya da uçaktan bakılacak olursa çemberin tamamı gözlemlenir, bu çembere gökkuşağı konisi adı verilir.

Biraz da bilimsel olmayan kısımlarına göz atalım.

Ebem Kuşağı

Türkler gökkuşağını; ebemkuşağı, alkım, alakuşak, kempirkoşak, enekemkoşak ve cenemkoşak olmak üzere farklı ağızlarda farklı isimlerle adlandırmıştır. Rivayetlerden bir tanesi: ebemkuşağı altından geçerseniz cinsiyet değiştireceğiniz şeklindedir. Bu efsane Yeşil Çam filmi (1975 Nejat SAYDAM - Müjde AR, Mahmut HEKİMOĞLU, Nisa SEREZLİ) Köçek'e ilham olmuştur.

Tüm milletler için genellikle şans, bereket ve uğur sayılan gökkuşağı, tarih boyunca efsaneler ve falcılar için güçlü bir kaynak olmuştur.