Sınavda rahat olmak için ne yapılmalı? Sınav heyecanı için neler yapılmalı?

Kaygı “kişiliğin” sınanabilir ve değeri inip çıkabilir bir varlık olduğu yanılgılı inancının, pahalı bir bedelidir.
Pahalıdır, çünkü bize verilmiş yaşamı, olmayan ve olmayacak bir kişilik değeri peşinde harcatır.
Pahalıdır, çünkü risk alma ve yaşama cesaretini sömürür.
Pahalıdır, çünkü bizi hata yapmaktan korkan biri haline getirir.
Pahalıdır, çünkü potansiyelimizi kullanıp gelişmemizi engelleyip, durmamızı ve gerilememizi sağlar.
Pahalıdır, çünkü şimdiki zamanımızda değil, geçmişte ve gelecekte tutar.

Yaşamın her döneminde karşılaşılabileceğimiz sınav kaygısını, öğrencilik döneminde yaşananlar üzerinde yoğunlaşarak, akademik performansa etkileri ve sonuçları açısından ele alalım.

Kaynağı belirsiz korku ve tedirginlik durumuna kaygı denir ve kaygı, var oluşumuzdaki en temel duygulardan biridir. Korku, herkes tarafından tehlikeli olarak kabul edilen bir duruma karşı yaşandığı halde, kaygı kişinin kendisinin ürettiği bir duygudur. Genel olarak olumsuz duyguların yaşandığı durumlar kaygının ortaya çıkmasına sebep olur. Kaygı temelde yaşadığımız olaydan değil yaşadığımız olaylara yüklediğimiz anlamlardan, yorumlardan kaynaklanır.

Kaygının kökenini anlayabilmek sanıldığından da kolay olmayabilir, çünkü kaygının gelişimi karmaşıktır. Kaygı, kökenini bireyin çocukluk yaşantılarından alır. Bu yaşantılar, çocuğun anne babası, yakın arkadaşları ve öğretmenleri ile olan ilişkilerinden kaynaklanır. Kaygı, çocuğun çevresindeki kaygılı insanların varlığı ile gelişir. Çocukluğu izleyen ergenlik döneminde de ana baba ya da diğer yetişkinlerin tutumları kaygı düzeyini etkiler.

Sınav Kaygısı ve Nedenleri

Sınav kaygısı, sınav öncesi öğrenilen bilginin sınav sırasında kullanılmasına engel olan ve başarının düşmesine yol açan yoğun duygu halidir. Kaygının bir türü olan sınav kaygısının temelinde de öğrencinin sınava yüklediği anlam ve değerler bulunmaktadır. Kaygıyı doğuran unsur sınavın kendisi değil, sınava yüklenen farklı anlam ve yorumlardır. Öğrenci gerçekte bilgi düzeyini ölçen sınava, başkalarının gözünde var olduğuna inandığı kişilik değerini korumak ve elde etmek anlamında kişilik değerini ölçen bir sınav olarak yaklaşıyorsa, öğrencinin yaşadığı duygu kaygıdır.

Sınav kaygısına neden olabilecek birçok şey var. Genellikle, bu nedenler durumsal nedenler ve zihinsel nedenler olarak ayrılabilir

DURUMSAL NEDENLER

• Kalabalık bir sınıfta sınavlara girmekten korkma
• Verimli ders çalışma becerisine sahip olamama
• Sınavlara ilişkin önceki yıllardan kalan stres öyküsü
• Konunun anlaşılmaması
• Konu tekrarı yapılmamasız

ZİHİNSEL NEDENLER

• Düşük almaktan korkmak
• Zamanı kontrol edememe hissi
• Başkalarını hayal kırıklığına uğratma korkusu (ebeveynler, öğretmenler)
• Sınavlara gereğinden fazla önem vermek
• Gerçekçi olmayan beklentilere sahip olmak
• Notları öz-değerin bir yansıması olarak kullanmak (kendi değerini aldığı nota göre değerlendirmek)
• Zayıf öz saygı ya da olumsuz öz konuşma
• Sınav süresinin az olduğu düşüncesi

Sınav kaygısı yaşayan iki tür öğrenci vardır:

Başarı düzeyi yüksek olan öğrenci
Kendinden beklentileri yüksek olan veya mükemmeliyetçi olan bu öğrencilerin, sınav kaygısı yaşama olasılıkları yüksektir. Bu öğrenciler kendileri üzerinde çok fazla baskı yapma eğilimindedir ve hatalarla uğraşmakta zorlanırlar. Bu, sınav esnasında öğrencileri olumsuz etkilemektedir.

Hazırlıksız öğrenci
Bir sınava uygun şekilde hazırlanmamış öğrencilerin de sınavda kaygılanmaları muhtemeldir. Bunun sebebi genellikle öğrencinin uzun süre masa başında oturduğu halde konuyu anlamamasından kaynaklanır. Burada plan program   Uzun süre öğrenciler başarısız olacağını düşündükleri bir teste girdiklerinde, bunun gerçekten gerçekleşmesine yol açabilir.

Sınav Kaygısını Yenmek, Kaygının Sebeplerini Anlamakla Başlar…

Neyse ki, öğrencilerin yaşadığı sınav kaygısının zararlı semptomlarını hafifletmek için atabilecekleri adımlar vardır. Çocuğunuzun sınav kaygısı ile mücadele edip etmediğini belirledikten sonra, üstesinden gelmek için bu adımları atmaya başlayabilirsiniz. sınav kaygısının temel sebeplerini belirlendikten sonra rehberlik servisi çocuğunuzun, kendisinin en iyisini yapabilmesi için güven inşa etmesine yardımcı olacak verimli çalışma becerileri geliştirmesine yardımcı olabilir.

Öğrencilere sınav kaygısının üstesinden gelmeye yardımcı olan, uygulayabilecekleri bazı yöntemler şunlardır:

• Stres yönetimi stratejilerini uygulamak: Derin nefes alma gibi rahatlama teknikleri bir sınav öncesi ve sırasında rahatlamalanıza yardımcı olabilir. Sadece olumlu düşünerek başarılı olamazsınız ancak olumsuz düşünerek başarısız olmanıza neden olabilirsiniz.
• Yaşam tarzı değişiklikleri yapmak: Yeterince uyumak ve sağlıklı yemekler yemek gibi öz bakım alışkanlıkları, kaygı semptomlarının tedavisinde yardımcı olabilir.
• İyi alışkanlıklar oluşturmak: Verimli ders çalışma alışkanlıkları geliştirin için ve sınavlara hazır olduğunuzdan emin olun. Bunu yapmanın iyi bir yolu, çalışırken belirlediğiniz hedefler için kendinizi ödüllendirmektir.
• Hataları kabul etmeyi öğrenmek:  Kendi değerinizi testin sonucuna bağlamayın. Bu bir sınav ve bir kişi olarak sizin ne kadar değerli olduğunuz notlara bağlı değil.
• Dikkat dağıtıcı şeyleri en aza indirmek: Sınava odaklanın ve olumsuz düşünceleri engelleyerek dikkatinizi dağıtmamaya çalışın.

Ailelere Öneriler

• Kaygı, bulaşıcı bir duygudur. Çocuk kendisine söyleneni değil gördüğünü uygular. Sınava yaklaştıkça sakin ve endişeden uzak olmaya çalışın.
• Çocuğa, sınavların onun kişiliğini değerlendiren bir ölçü olmadığı, kazanmak kadar kaybetmenin de hayatın bir parçası olduğu, hayatın sonu olmadığı anlatılmalıdır.
• Çocuğunuzdan beklentilerinizde gerçekçi olmaya çalışın. Beklentileriniz ile çocuğunuzun yapabilecekleri birbiriyle uyumlu olursa çocuğunuz daha az kaygı yaşayacaktır.
• Her anne baba çocuğunun özel olduğunu düşünür. Objektif bakıldığında belli alanlarda kuvvetli yönleri olabileceği gibi belli alanlarda da zayıf özellikleri olabilir. Güçlü yönlerini ön plana çıkarıp zayıf yönlerini destekleyin.
• Motivasyonun sağlanmasında ilk şart çocuğu anlamaktır. Bunun için olumlu aile ortamında sağlıklı iletişimin kurulmasına özen gösterin.
• Çocuğunuzun, ergenlikten kaynaklanan sıkıntılarına karşı hoşgörülü olun.
• Sorumluluğunu, çocuğunuza bırakın. Çocuğunuzun sorumluluklarını üstlenmeyin, sorumluluklarını yerine getirirken sadece destek olun.
• Çocuğunuzla sınav öncesinde kendisini nasıl hissedip değerlendirdiğine yönelik konuşmalar yapın, gerekiyorsa sadece dinleyin.
• Ders çalışma konusunda baskı yapmayın. Unutmayın ki baskı, gönülsüzlük getirecektir.
• Verimli çalışmak, masa başında geçirilen zamanın uzunluğuna değil, çalışmaların etkin olmasına bağlıdır. Çocuğunuzun ders çalışma becerilerini geliştirmesine yardımcı olup, başarısında, dinlenmesinin ve eğlenmesinin de ihtiyacı olduğunu unutmayın.
• Çocuğunuzun başarısını artırma amacıyla yapılan eleştiri, yargılama ve kıyaslamalar onu daha çok kaygılandırırken, motivasyonunu sağlamak için olumlu yönlerini vurgulamak ve desteklemek başarısını artıracaktır.
• Geleceğe ilişkin planlar yaparken alternatifler belirleyin. Sınav sonucunun tek çare olmadığını, her şeyin sonu olmadığını söyleyin ve buna ilk olarak siz inanın.

Çocuklarımız diyor ki…

Sınava hazırlanan öğrencilerin, yaşadıkları sürece yönelik olarak duygu ve düşüncelerini özetleyen cümleleri sizlerle paylaşmak istedik.

• Eve geldiğimde güler yüz istiyorum.
• Ailemin bana güven duyması ve destek olması beni güçlü kılar.
• Kötü puan ya da not alabilirim.
• Hoşgörülü olur musunuz? Zaten işim çok zor.
• Çok fazla şey istiyorsunuz, ben de zorlanıyorum
• Evde huzurlu bir ortam istiyorum.
• Bazen sizlere karşı olumsuz davranıyorum, anlayışlı olur musunuz?
• Bana sürekli "Sana güveniyorum." demeniz beni daha da zorluyor.
• Bana ilk sorduğunuz soru "Kaç puan aldın, kaç soru çözdün?" olmasın.
• "Kazanamazsan çok kötü olur" diyorsunuz. Üzülüyorum
• Güveninize ve morale ihtiyacım var.
• Bazen çok üstüme geliyorsunuz, benden yapamayacağım şeyleri istemeyin.