Baz suda iyonlaştıklarında hidroksit iyonu derişimini arttıran maddeler yani suda iyonlaştıklarında ortama OH⁻ iyonu ve elektron çifti verebilen maddelere verilen isimdir. Bazlar da, asitler gibi tehlikeli maddelerdir.
Sulu çözeltilerinde hidroksit (OH–) iyonu bulunduran maddelere baz denir.
KOH → K+ + OH-
NaOH → Na+ + OH-
Ca (OH)2 → Ca++ + 2OH-
Bazı bazların sulu çözeltilerinde iyonlarına ayrışması yukarıdaki gibidir.
Bunların dışında kalan amonyak (NH3) hidroksit iyonu bulundurmamasına rağmen bazik özellik gösterir. Çünkü sulu çözeltisinde OH– iyonları oluşumuna sebep olur.
NH3 + H2O → NH4+ + OH–
Baz asidin karşıtıdır; fakat baz olmadan hiçbir asit tepkimesi gerçekleşemez. Bazların asitlerle tepkimeye girmesiyle tuzlar ve su oluşur ve bu duruma nötrleşme tepkimesi adı verilir. Çünkü tepkime ürünü olan tuz artık ne asit, ne de baz özelliği taşır, nötr bir bileşiktir.
Asit, kimyasal tepkime sırasında, her zaman, bir proton vermeye elverişliyse, baz da bu protonun alıcısıdır. Bir maddenin baz olabilmesi için protonu bağlayacak, her hangi bir kimyasal bağda kullanılmamış bir elektron çifti taşıması gerekmektedir. Fakat, yitirilecek protonu olduğu sürece asit olan madde, bu protonu yitirdiği an baza dönüşür. Protonunu yitiren asitte bir elektron çifti kalır.
Asit – baz tepkimesi kavramına, asit- baz çifti ya da aside eşlenik baz kavramı eklenir. Böylece asetik asit (CH3 – COOH), asetat iyonunu (CH3 – COO-) ya da eşlenik bazlarını karşılar.
Bazlar ele kayganlık hissi verir ve özellikle kuvvetli bazlar deri üzerinde yakıcı ve tahriş edici özelliğe sahiptir. Bazlar acı tattadır fakat tamamı için genelleme yapmak mümkün değildir. Bazı çeşit bazlar zehirlidir. Bu yüzden tadına bakmamak gerekir.
Bazlar da, asitler gibi turnusol kâğıdı ile ayırt edilebilir. – Bazlar kırmızı turnusol kâğıdını maviye dönüştürür. Bazlar fenolftalein çözeltisi yardımıyla da ayırt edilebilir. Baz içine fenolftalein’in alkoldeki çözeltisi damlatıldığında, baz pembe renk alır. Fenolftalein asit içine konulduğunda asitin rengini değiştirmez.
Fenolftalein soluk sarı renkli, toz halinde bir organik bileşiktir. Fenolftalein baz ortamda gül kırmızıya döner (pH > ~ 8.3)
Bazlar da asitler gibi suda iyonlarına ayrıştıkları için elektrik akımını iletirler.
En kuvvetli bazların başında NaOH ve KOH gelmektedir. Amonyak buharı göze, burna ve solunum yoluna ağır zarar vermektedir.
Sodyum hidroksit (NaOH) sabun yapımında kullanılır. Bu nedenle sabun ağza ve göze temas ettiğinde acı verir. Diş macunu ve şampuanlarda da baz mevcuttur ve acı tatları buradan gelmektedir.
Amonyak; sıvı deterjanların genelinde, yağ ve kireç sökücülerin yanı sıra diğer ev temizleyicilerinin de temel maddesidir.
Yemek sodası olarak bilinen kabartma tozu, bir çeşit baz olan sodyum bikarbonat (NaHCO3) içerir.
Yine kireç suyu bir çeşit bazdır. Aynı şekilde potasyum hidroksit (KOH) arap sabunu yapımında kullanılmaktadır.
Bazlar ve asitler tepkimeye girerek tuz ve su oluşturur. Baz + Asit → Tuz + Su
Bazlar ortamın pH ’ını yükseltir ve ester hidrolizi tepkimelerini sonuçlandırır.
Ester : hidroksil grubundaki hidrojen atomunun bir organik grup ile yer değiştirmesi sonucunda oluşan organik bileşiklerdir.
Genelde metaller bazlarla reaksiyon vermezler. Ancak amfoter metal olarak bilinen Al, Zn , Sn, Pb , Cr gibi metaller derişik kuvvetli baz çözeltileriyle reaksiyon verirler ve reaksiyon sonucunda hidrojen gazı açığa çıkar.
Amfoter metal + Baz → Tuz + hidrojen gazı
Al (k) + 3 NaOH (suda) → Na3 Al O3 + 3/2 H2 (g)
Zn (k) + 2 NaOH (suda) → Na2 Zn O2 + H2 (g)
Amfoter metallerin, oksit ve hidroksit bileşikleri de amfoter özellik göstermektedir. Bunların kuvvetli bazların derişik çözeltileri ile reaksiyonu sonucu tuz ve su çıkar.
Kuvvetli elektrolitlerdir ve suda % 100 iyonlaşırlar. Deri ve gözlerde şiddetli travma / yıkım oluşturur.
Bazı kuvvetli bazları anımsayacak olursak:
NaOH = Sodyum Hidroksit
Sud kostik
Mg(OH)2 = Magnezyum hidroksit
Antasit
Lakzatif
Al(OH)3 = Aluminyum hidroksit
Antasit toksinleri, gazları absorbe ettiği için kabızlığa da sebebiyet vermektedir.
Metal hidroksit, kuvvetli bazların suda ayrışması
NaOH(s) → Na+(sulu) + OH- (sulu)
Mg(OH)2(s) → Mg2+ (sulu) + OH- (sulu)
Al(OH)3(s) → Al3+(sulu) + OH- (sulu)
Suda iyonlaşma oranları düşük bazlardır.
NH3 = Amonyak bedende proteinlerin yıkımlanmasından gelebilir
CO32- antasitlerde
HCO3– antasitlerde ve tamponlarda
HPO42- tamponlarda
Zayıf elektrolitlerdir ve OH– içermezler, fakat H2O ile reaksiyon verirler. Az sayıda OH– oluştururlar.
Bazların su ile reaksiyon durumları aşağıdaki gibidir.
H2O
NH3(g) + H2O ⇔ NH4+ (sulu) + OH– (sulu)
HCO3– (sulu) + H2O ⇔ H2CO3 (sulu) + OH- (sulu)
Sodyum hidroksit (NaOH) : Sabun, lavabo açıcı.
Potasyum hidroksit (KOH) : Arap sabunu, sıvı sabun, şampuan.
Kalsiyum hidroksit [ Ca (OH)2 ] : Sıva ve harç.
Alüminyum hidroksit [ Al (OH)3 ] : Deodorantlar.
Magnezyum hidroksit [ Mg (OH)2 ] : Antiasit.
Amonyak (NH3) : Ev temizlik malzemesi, gübre, patlayıcı madde.
Lityum Hidroksit ( LIOH ) : Pil, seramik, cam
Baryum Hidroksit [ Ba (OH)2 ] : İnşaat malzemeleri.
⇒ Bir maddenin ve/veya çözeltinin asit ya da baz olduğu formülden nasıl anlaşılır?
⇒ Asitler hakkında detaylı bilgi ister misiniz?
KONU DIŞI Siyah nokta, akne, sivilce ve leke gibi cilt kusurlarını gizlemeye ve cilt yüzeyini düzleştirmeye yarayan makyaj bazlarına primer adı da verilir. Makyaj bazı ne işe yarar? sorusunun cevabı ise makyaj bazı, makyajın cilt ile bütünleşmesini ve kalıcı olmasını sağlar.
Asit
Baz suda iyonlaştıklarında hidroksit iyonu derişimini arttıran maddeler yani suda iyonlaştıklarında ortama OH⁻ iyonu ve elektron çifti verebilen maddelere verilen isimdir. PH seviyeleri 7'nin üzerindeki maddelerdir. Bazlar da, asitler gibi tehlikeli maddelerdir. Tatları acıdır. Turnusol temas edince mavi renge döner.
Turnusol kağıdı mavi renge döner. PH seviyesi 7 üzerindedir. Acı tatları vardır.
EĞER formülde H- iyonu fazla ise bazdır. CH₃COOH haricinde kalan tüm formüllerde H başta ise asit, H sonda ise bazdır.
Baz.
Ambalajlı gıdaların genelinde PH değeri yazmaktadır. PH skalasından nötr, asit ya da baz olduğunu anlayabilirsiniz.
Asit
Asit
Asit
Parmak Emme ve Tırnak Yeme Alışkanlığı |
Visseral Yağlanma - İç Organ Yağlanması Nasıl Giderilir?
|
Çocuklarla Nasıl Kaliteli Zaman Geçirilebilir? |
Bulunmaz Hint Kumaşı Nedir? |
Mindfulness |
Çözelti Nedir? |
Çocukta Merak Duygusu |
Felsefe Terimleri |
Öğrenci Başarısında Ailenin Rolü |
Mantarlar - Fungi Alemi |
Çocuklarda Duygu Düzenleme |
Astigmat / Astigmatizma |
Çocuk Resimlerinin Özellikleri |
Üç Maymunun Gerçek Hikayesi |
Giordano Bruno ve İki Şey Doktrini |
Akciğer Modeli Nasıl Yapılır? |
Çocuklara Doğa Sevgisi Nasıl Kazandırılır ? |
Günseli Kato‘nun Eserlerinde Kullandığı Semboller ve Anlamları |