Oyun bağımlısı çocuklar için çözüm önerileri.

Teknolojinin birçok faydasını gördüÄŸümüz gibi, çocukların yaÅŸları itibariyle teknoloji kullanımı birçok riski de beraberinde getirmektedir. Çocukların sosyal, duygusal, zihinsel ve fiziksel geliÅŸimlerini pek çok açıdan etkileyebilecek olan bu konuda ebeveynlerin birer rehber olabilmeleri ÅŸarttır.

Bu nedenle dijital ebeveyn; temel düzeyde dijital araçların kullanımına hâkim, dijital ortamdaki olanakların ve risklerin farkında olan, çocuÄŸunu bu risklere karşı koruyabilen, dijital araçların doÄŸru kullanımı hakkında çocuÄŸuna örnek olan, sanal ortamda kiÅŸisel haklara saygılı davranılması gerektiÄŸini çocuÄŸuna aşılayan, teknolojik geliÅŸimlere açık anne ve babadır.

Bilgisayar ve Ä°nternet Teknolojisinin Çocuklara SunduÄŸu Fırsatlar

Çocuklarda saÄŸlıklı teknoloji kullanımını geliÅŸtirmek için, dijital dünyada çocukların faydalı içeriklerle buluÅŸturulması saÄŸlanabilir. Çocuklar doÄŸru ve güvenilir kaynaklara yöneltildiÄŸi takdirde, kiÅŸisel geliÅŸimlerine katkı saÄŸlayacak pek çok bilgi edinebilirler. Yurt içi ve yurt dışındaki geliÅŸmelerden haberdar olabilir, güncel bilimsel bilgilere görsel olarak eriÅŸebilir, yabancı dil geliÅŸimini destekleyen sitelerden-programlardan yararlanabilir ayrıca akademik geliÅŸmelerine katkı saÄŸlayabilirler. Bu süreçler; üç boyutlu çizim yapabilme, web sayfası oluÅŸturma, animasyon yapabilme vb. yaratıcılıklarını güçlendirecek fırsatlar barındırır. Normal koÅŸullarda ulaşılması çok zor olan birçok insanla, e-posta ya da sesli görsel vb. diÄŸer iletiÅŸim araçlarıyla bir araya gelinebilir. ÖrneÄŸin, çocuÄŸunuz çok sevdiÄŸi bir yazar, sanatçı ya da sporcuya ulaşıp ona sorular sorabilme imkânı bulabilir.

Bilgisayar ve İnternet Teknolojisinin Barındırdığı Olası Riskler

Tıpkı normal hayatta, dışarda anne-babasıyla birlikte olmadığı zamanlarda çocukların nerede, kiminle, ne yaptığı bilinmesi gerektiÄŸi gibi; sayısız çeÅŸitlilikte içeriÄŸe maruz kalmaya olanak tanıyan dijital aletlerin başında ya da internette çocukları kontrolsüz bir ÅŸekilde başıboÅŸ bırakmamak gerekmektedir. Aksi takdirde çocuklar çok sayıda riske açık hale getirmektedir.

• Bu risklerin en başında çocukların hazır olmadıkları içeriklere maruz kalmaları gelir. Yapılan araÅŸtırmalar, herhangi bir filtreleme programı olmadığı zaman çocukların popüler Youtube içeriklerini izlerken yetiÅŸkin içeriklerine eriÅŸimlerinin üç tık kadar yakında olduÄŸunu göstermektedir.
• Yine yapılan araÅŸtırmalarda internette baÅŸka bir ÅŸey ararken aşırı ÅŸiddet ve korku içerikli bir siteye rastlama oranı %22, düÅŸmanca ve nefret söylemleriyle dolu bir siteye rastlama oranı ise %9 olarak bulunmuÅŸtur.
• Çocukların erken yaÅŸta ÅŸiddet içerikli oyunlar oynaması ya da bu tarz içeriklere çeÅŸitli yollarla maruz kalması, yetiÅŸkinlik döneminde ÅŸiddete eÄŸilimli bireyler haline gelme olasılığını artırmaktadır.
• Çocuklar haber vermeden ya da bilinçsizce ebeveynlerinin kredi kartıyla oyunlarda alışveriÅŸ yapabilirler.
• EÄŸlence amaçlı indirilen bir oyun programından virüs vb. zararlı yazılımlar bulaÅŸabilir.
• Siber-zorbalığa maruz kalabilirler ya da siber - zorbalık yapabilirler.
• Anne babaların çocukların küçük yaÅŸtan itibaren video veya fotoÄŸraflarını internet ortamında paylaÅŸmaları çocukların kontrolü dışında dijital geçmiÅŸlerinin oluÅŸmasına neden olabilmektedir. Çocuklar büyüdüÄŸünde hoÅŸnut olmadıkları bu içerikleri tamamen silmek istediklerinde de bu durum mümkün olmayabilmektedir.
• 13 yaşından küçük çocuklar oyunlarda yaÅŸadıkları olumsuzluklara karşı (hesabının çalınması, puanlarının kaybı vb.) daha aşırı tepkiler gösterebilmektedirler.
• Sosyal medya hesapları yasal olarak 13 yaşından küçük çocuklar için açılamamasına raÄŸmen, bazen bu tür hesaplar bir çocuÄŸun kendisinden büyük aÄŸabeyi, ablası ya da arkadaÅŸları tarafından açılabiliyor. Bu da sosyal medyada bir tehditle karşılaÅŸtıklarında çocukların bu durumu anlamlandıramamalarına ve riske açık hâle gelmelerine neden olabilmektedir.

Ne Zaman Problemli Kullanımdan Bahsedebiliriz?

Çocuklar teknolojiyi saÄŸlıklı kullandıklarında doÄŸru bilgiye kolay ulaşım saÄŸlayabilme, akademik baÅŸarılarını arttırma gibi avantajlara sahip olabilirler. Ancak dijital araçlar denetimsiz, sınırsız ve amaçsız kullanıldığında ve uzun süreli uygunsuz içeriÄŸe maruz kalınarak kullanıldığında teknolojinin problemli kullanımı oluÅŸmuÅŸ olur ve kullanım zararlı hâle gelir.

Fiziksel GeliÅŸime Etkisi

Fiziksel geliÅŸimin üç önemli ayağı vardır; uyku, beslenme ve hareket.

Uyku: Çocukların teknoloji kullanımından dolayı yatma saatlerinin düzensiz olması, yetersiz uyuması, melatonin hormonunun salgılanacağı saatlerde ekran başında olması bedensel saÄŸlığını olumsuz etkilediÄŸi gibi, öfke kontrolünde problemler yaÅŸamasına, dürtü kontrol bozukluÄŸunun oluÅŸmasına ve yeni bilgiler öÄŸrenmede zorlanmalarına neden olmaktadır.

Beslenme: Teknolojik aletler başında özensiz beslenme eÄŸilimi artabilmektedir. Besin deÄŸeri düÅŸük abur cubur tarzı yiyecekler aşırı kilo problemlerine neden olmaktadır.

Hareket: Hem fiziksel hem de psikolojik saÄŸlığın geliÅŸimi için harekete ve spora ihtiyaç vardır. Dijital aletlerin başında uzun süre geçiren çocukların kas kemik geliÅŸimi yetersiz kalabilmekte, duruÅŸ bozuklukları oluÅŸabilmekte, boy uzaması normale göre az olabilmektedir.

Psikolojik GeliÅŸime Etkisi

Çocuklar ve gençlerin sanal âlemde, sosyal hayattan kopuk bir biçimde uzun süre teknolojiyi bilinçsiz kullanmaları, tamamlanması gereken psikolojik geliÅŸim basamaklarının yarım kalmasına neden olabilmektedir. Bu olumsuz süreçler sonucunda sosyal fobi ve öz güven problemleri vb. bazı psikolojik rahatsızlıkların ortaya çıkabildiÄŸi gözlemlenmektedir.

Sosyal GeliÅŸime Etkisi

SaÄŸlıklı bir kiÅŸilik geliÅŸimi için kiÅŸinin sosyal çevresinde ait olma ihtiyacını karşılayabilmesi, kendini anlatabilme ve karşı tarafı anlayabilme becerilerinin geliÅŸmesi, yakın çevresiyle düzenli ve derinlikli bir iliÅŸki, uzak çevresiyle de mesafeli ve seviyeli bir iliÅŸki kurabilmesi gerekir. Çocuklar yakın çevresinden bu derinlikli iliÅŸkiyi göremediklerinde internet ortamındaki yeni tanıştığı kiÅŸilerle bu ihtiyaçlarını karşılama eÄŸiliminde olabilmektedirler.

Zihinsel GeliÅŸime Etkisi

SaÄŸlıklı bir zihinsel geliÅŸimin gerçekleÅŸmesi için çocukların bilgiyi sevmesi, öÄŸrenmeyi arzulaması, doÄŸru bilgiyi filtreleyebilmesi gerekmektedir. Teknoloji sadece eÄŸlence ihtiyacını doyurmaya yönelik kullanıldığında çocuÄŸun bilgiyi keÅŸfetme isteklerini ötelemekte ve zihinsel geliÅŸimlerinin aksamasına neden olmaktadır.

Çocuklar için Ekran Kullanımı Nasıl Olmalıdır?

Ekran kullanım süresi televizyon, tablet ve bilgisayar vb. ekranı olan her türlü dijital aletin toplam kullanım süresini kapsamaktadır.

Bu sebeple;

• 3 yaşından küçük çocukların hiçbir ÅŸekilde ekran kullanımının olmaması gerekmektedir.
• 3 - 6 yaÅŸ arasında günde en fazla 20-30 dk.
• 6 - 9 yaÅŸ arasında günde en fazla 40-50 dk.
• 9 - 12 yaÅŸ arasında günde en fazla 60-70 dk. olmalıdır. Ekran kullanımı sürelerinde içeriklerin çocuÄŸun yaşına uygun olmasına dikkat edilmelidir

Tüm Problemli Kullanım Örneklerinin Altında Yatan Temel Sebepler

Her insanın üç temel ihtiyacı vardır. Bu üç temel ihtiyaç karşılanmadığında problemli kullanımların önü açılmış olur. Bu ihtiyaçlar; enerjiyi boÅŸaltma, görünür olma ve kendini ifade edebilme ve akranlarıyla sosyalleÅŸmedir. Çocukların teknoloji kullanımını saÄŸlıklı hâle getirmek için öncelikle ebeveynlerin çocukların ihtiyaçlarını karşılamaları gerekmektedir.

Gönül rahatlığıyla eÄŸlenebilecekleri alanların artırılması en temel ihtiyaçları olan enerjilerinin boÅŸalmasına yardımcı olacaktır. Çocuklar bazen evde kendi ihtiyaçlarını ifade edecek yolları bulmakta zorlanırlar. Bu sebeple ebeveynlerin de örnek olmak adına ekranla olan iliÅŸkisini azaltması ve çocukların sadece fiziksel ihtiyaçlarına deÄŸil duygusal ihtiyaçlarına da cevap vermesi gerekmektedir. SaÄŸlıklı bir benlik oluÅŸumunun saÄŸlanması için ebeveynlerin çocuklarına sık sık yapıcı geri bildirimler vermeleri önemlidir. Son olarak sosyal bir varlık olan insan, kendi yaşıtlarıyla deneyimler kazanmak, samimi iliÅŸkiler geliÅŸtirmek, akranları tarafından anlaşılmak ister

Bilgisayar ve İnternet Teknolojisinin Barındırdığı Olası Risklere Karşı Neler Yapılabilir?

• ÇocuÄŸunuzla beraber, bilgisayar ve internet kullanımı ile ilgili makul kuralların olduÄŸu bir liste hazırlayabilirsiniz. Bu listeyi her zaman görülebilecek bir yere asabilirsiniz.
• EÄŸer siz iÅŸteyken büyük ebeveyn ya da bakıcı çocuÄŸunuzla ilgileniyorsa beraber koyduÄŸunuz kurallarla ilgili onları da bilgilendirebilirsiniz.
• ONLINE / Çevrim içi / Sanal ortamdaki insanların kendilerini her zaman doÄŸru tanıtmayabileceklerine yönelik bilgilendirme yapabilirsiniz.
• ÇocuÄŸunuza yasaklar koymak yerine izlediÄŸi bir içeriÄŸin neden onun yaşına uygun olmadığını açıklayabilirsiniz. Sınırlandırmalarınızın süresi bittikten sonra eÄŸlenceli kutu oyunlarına ya da sorumluluklara yönlendirebilirsiniz.
• Telefonunuz, tabletiniz ya da bilgisayarınıza zor eriÅŸilebilmeli, ÅŸifreli olmalı ve ÅŸifreyi sadece siz bilmelisiniz. *Dijital dünyadaki faydalı içerikleri beraber keÅŸfedebilir, videolardaki bilimsel deneyleri evde birlikte yapabilirsiniz.
• ÇocuÄŸunuzun genel olarak koyduÄŸunuz sınırlara uymadığını, beraber alınan ev içi kurallarını uygulamadığını düÅŸünüyorsanız bu konuda destek alabilirsiniz.
• ÇocuÄŸunuzun teknolojik aletlerle daha az vakit harcamasını istiyorsanız, kendi ekran sürelerinizi (TV, akıllı telefon, bilgisayar vb.) gözden geçirmelisiniz.
• Çocuklarınıza her durumda sevginizi koÅŸulsuz göstermelisiniz. Böylelikle teknolojik aletle ilgili kuralı hatırlattığınızda, çocuÄŸunuz bu kuralı rahatlıkla kabul edecektir.
• Çocuklarınızla onların ihtiyacı olduÄŸu oyunları beraber oynamalısınız. GeliÅŸimlerini destekleyecek kutu oyunları ailecek vakit geçirmek için çok iyi fırsat olmasına raÄŸmen, çocuklar bazen sadece arabalarıyla ya da bebeÄŸiyle oynamak isteyebilir. Birlikte vakit geçirme zamanlarınızda çocuÄŸunuzun istek ve ihtiyacını göz önüne almak gerekmektedir.
• Çocukların ilgi ve yeteneklerine uygun spor ya da sanat dallarına yönlendirebilir, devamlılığı konusunda destekleyebilirsiniz.
• ÇocuÄŸunuzun dijital dünyadaki ilgilerine de duyarlı olup sohbetler edebilirsiniz. Böylelikle çocuÄŸunuz size karşı daha açık olabilir ve riskli durumlar varsa bunları önceden fark edebilmenizde size yardımcı olur.

Günümüz koÅŸullarından dolayı ihtiyaç dahilinde ortaya çıkan dijital ebeveyn kavramı çocukların saÄŸlıklı bir geliÅŸim göstermeleri için çok önemli bir yere sahiptir. Çocuklarımızın hem teknolojinin olumlu yanlarından faydalanmaları hem de risklerinden korunmaları sizler sayesinde olacaktır.