tarihi su kemerleri ve doğal motor gücü

Puquios yer dil Quechua'da pukyu olarak telafhuz edilmekte ve kaynaklı, kaynak, yay veya su kuyusu anlamına gelmektedir. Bu sistem suyun buharlaşmadan sıcak kuru iklimlerde uzun mesafelere taşınmasını sağlayan eski bir yeraltı su kemeri sistemidir. Puquiolar, özellikle Nazca bölgesinde ve Şili'nin kuzeyindeki güney Peru kıyı çöllerinde bulunur. Nazca bölgesindeki kırk üç puquio, 21. yüzyılın başlarında hala kullanımdaydı. Sulama ve ev içi kullanım için tatlı su temin eden bu sistemi kurak bölgelerde kullanılan üst seviye bir teknolojiydi.

Nazca puquios'un kökeni ve tarihi tartışmalıdır, ancak bazı arkeologlar bu yapıların Nazca yerli halkı tarafından yaklaşık MS 400 yıllarında başlatıldığını düşünülmektedir.

Puquios teknolojisi, İran Qant'larının ve İspanya da dahil olmak üzere Asya ve Avrupa'nın diğer çöl bölgelerinde benzer yapılara rastlanmıştur. Şili'nin kuzeyinde ve Peru'nun diğer bölgelerindeki birkaç puquio, muhtemelen 16. yüzyılda İnka İmparatorluğu'nun fethinden sonra İspanyolların girişimiyle inşa edilmiş olabilir.

Puqio Nasıl Çalışıyor ?

Peru Nazca bölgesinde bulunan ve halen çalışır durumda olan bu inanılmaz yapılar Kolomb öncesi dönemden kalma antik yeraltı su kemeri sistemidir. Bu sarmal kuyuların işlevi, yeryüzündeki rüzgarı kuyu içerisine yönlendirip yutarken, yeraltı sularının seviyesini yükseltmektedir.

Rüzgarın gücü ile spiral yapı tarafından basınca tabi tutulan su, günümüzdeki su şebeke sistemlerinin işleyişine sahiptir. Keşfedilen 36 puquio'nun çoğu hala çalışır durumda.

MS 400 - 600 yılları arasında yeraltı suyunu toplayıp sonrasında tarlaların sulanması amacıyla yüzeye taşımak için inşa edilen bu yeraltı kanalları; çiftçi bir toplum olan Nazcalar'ın jeoloji ve mühendislik konularında üst düzey bilgiye sahip olduğunu göstermektedir.

Doğadan Sağlanan Bedava Motor Gücü

Peru ve Kuzey Şili kıyıları, tarımla ilgili olarak son derece kuraktır, ancak düzenli sulama ile ziraat yapabilmek mümkündür. Yağış, kıyıya yılda 25 milimetreden daha az düşmekte ve And Dağları'nın iç kısımlarındaki yüksek noktalarda sadece biraz daha azdır. Dahası, Rio Grande de Nazca ve kolları Nazca bölgesindeki vadilere seyrek ve sadece mevsimsel su sağlamaktadır. Geçmişte, yağış bazı dönemlerde daha yüksek, muhtemelen yılda ortalama 200 milimetreye kadar çıkabiliyordu ki aslında bu da çok düşük bir rakamdır. Nazca halkı, MS 400'den sonra daha az yağışlı olan iklimsel bir geçişe uyum sağlamak için puquiosları inşa etmiş olabilir. Yaklaşık MS 1450'ye kadar süren ve 21. yüzyılda devam eden başka bir kurutucu dönemin başladığı da bilinmektedir. Bu arada Nazca MS 200'den MS 650'ye kadar bölgede yaşamıştır.

Nazca puquioları, Rio Grande de Nazca'ya giren dokuz besleyici su kaynağının beşinde bulunur. Güneyden kuzeye, puquios olan nehirler Las Trancas, Taruga ve iki kolu olan Nazca, Tierras Blancas ve Aja'dır. Nehirlerin kaynakları Puquiolardan yaklaşık 70 kilometre (43 mil) uzaklıkta And Dağları'ndadır. Puquiolar, Pasifik Okyanusu'ndan yaklaşık 500 metre (1.600 ft) yükseklikte eşit derecede uzaktır. Bu küçük nehirler, Ocak ayından Nisan ayına kadar And Dağları'ndaki yağışlı mevsim dışında çoğunlukla kurudur, ancak kuru mevsimde hem yeraltı hem de yüzey bölümleri vardır. Nehir vadilerinin sakinleri puquioları kurak mevsimde su kaynakları olarak inşa etmişlerdir.

2000 yılı itibariyle, 43 puquio hala çalışıyordu ve bunlardan 29'u Nazca nehrinin vadisinde ve kolları Nazca şehri yakınlarındaydı. Puquioların en iyi bilinenleri Cantalloc Su Kemerleridir. Nazca vadisinde bir yerleşimin en büyük Kolomb öncesi harabesi, CahuachiNazca'dan yaklaşık 18 kilometre aşağıda ve ünlü Nazca Hatları'nın yakınında bulunan Cahuachi'dir.

Cahuachi, yüzeyde çalıştığı nehrin bir rotası boyunca yer almaktadır ve bu nedenle yerleşim, birkaç kilometre yukarıdaki yerleşimler gibi puquiolara bağlı değildir. Rio Grande de Nazca sisteminin diğer birkaç nehir vadisinde tarih öncesi zamanlarda çok daha fazla puquio inşa edildiği bilinmektedir. Günümüzde terk edilmiş pukaların yerini derin kuyular almıştır.

Nazca bölgesinde iki tür puquio bulunmaktadır.
Birincisi, derin, dar bir hendek olan, genellikle bir metreden daha az genişlik ve havaya açık olan kayalarla kaplı siper puquio'dur.
İkinci tip, bir akiferden gelen suya dokunmak için toprağın altında tünellenmiş galeri veya yeraltı puquios'dur.

Su taşıyan kanallar tipik olarak yaklaşık 10 metre yeraltındadır, ancak yüzeye çok daha yakın olanları da mevcuttur. Kanallarda su birikirken sulama, içme ve evsel amaçlar için yüzeyde bir siper puquios ortaya çıkıar. Yeraltı tüneli tipik olarak yaklaşık bir metre karedir, ancak ahşap kirişlerle veya modern zamanlarda çimento ile güçlendirilmiş tünellerin bazıları 2 metre yükseklikte olabilir.

Yüzeyden yeraltı tüneli'ne uzanan ve galeri puquiolarının rotası boyunca yer alan dikey şaftlara İspanyolca'da gözler anlamına gelen ojos denmiştir. Ojolar, bakım ve onarım için tünele erişimi mümkün kılar. Huni şeklindeki ojolar 10 metreden 30 metreye kadar aralıklarşa yer alır. Puquios'un galerisinin uzunluğu (yeraltındaki bölümü) birkaç metre ile 372 metre arasında değişmektedir. İlgili siper puquioları bir kilometre kadar uzun olabilir.