Arkadaşlık : beğenileri, huyları, düşünceleri yakın olduğu, uyduğu için birbiriyle görü

Neden Arkadaş Edinmeliyiz?

Arkadaşlıklar, kişilerin aileleri dışında kurdukları güçlü bağlardır. Arkadaşların aileden en büyük farkı, kişinin arkadaşlarını seçebilmesidir. Arkadaş sözcüğü arka sözcüğünden türemiştir ve içinde; koruma, destekleme, paylaşma vb. kavramları barındıran güçlü bir sözcüktür. Kişi arkadaşlık ilişkilerinde farklı bir sevgi hisseder. Bu sevgi zaman içinde oluşur ve emek gerektirir. Arkadaş edinmek, bizlere bu emeğin sonundaki güzel hissi yaşatır. Duygusal gelişimimizi destekler.

Arkadaşlık ilişkileri, yaş dönemi özelliklerine göre farklılıklar gösteren, bir gelişim alanıdır. Akran ilişkileri yaşamın ilk yıllarında başlar. 6. aydan itibaren, bebek karşısındaki bebeğe dokunarak, bakarak, yaptıklarını taklit ederek, saçını çekerek ya da ağlayarak ilişki kurar. 12. ayda bebekler yan yana geldiklerinde ilişki kurma isterler. Birbirlerine bakıp farkına varırlar daha sonra da oyuncaklarını paylaşırlar. Bazen de diğer bir çocuğun varlığı, oyuncağı paylaşmada zorluk vb. davranışlara yol açabilir.

2 – 4 yaşları arasında çocukların etkileşimlerinde artış olur. Çocuklar, yetişkin desteğine ihtiyaç duymadan, daha uzun süreli oyun oynamaya başlar. Oyun arkadaşı olarak yetişkinler yerine akranlarını tercih etmeye başlarlar.

Anaokulu çağındaki çocuklarda hem fiziksel yönden hem de zihinsel yönde değişimler başlar. Bu değişim de bir dizi sosyal becerinin gelişimine katkı sağlar. Bu dönemde yaşıtlarıyla daha fazla bir arada olma ortak faaliyette bulunma olanakları artar.

 

Okul çağında arkadaşlık
6 yaşından itibaren grup oyunlarında ve toplumsallaşma düzeylerinde artış görülür. Bu dönemde çocuk daha fazla grup bilince sahiptir. Daha az ben-merkezci ve daha yardımsever olurlar. Kızlar ve erkekler kendi cinslerinden oluşan küçük gruplarıyla birlikte oynamaktan hoşlanırlar. Okul çağı çocuğu için arkadaş sayısı ve çocukluktaki etkisi, anaokulundaki çocuklara oranla, daha fazladır. Okul döneminde çocuklar arkadaşlarını çoğunlukla yakın çevrelerinden sık bir araya geldikleri kişilerden seçerler.

Okul çağı ile birlikte kurallar ve sosyal roller önem kazanmaya başlar. Sosyal etkinliklerde cinsiyet farkı belirginleşmeye başlar. Genellikle kızlar sınırlı sayıda çocukla kuvvetli ilişki kurarken, oğlanlar daha fazla sayıda çocukla arkadaşlık yaparlar. Bu yaştaki çocuklar duygu ve düşünceleri hakkında daha fazla bilgiye sahiptir. Kendisini ifade etme becerileri artmaya başladığı için arkadaşlarıyla olan paylaşımı artmıştır.

8 - 12 yaşları gruplaşma döneminin ön hazırlayıcısıdır. Bu dönemde gruba bağlılık ve işbirliği baskındır. Arkadaşlıklar dengeli, kararlı ve kalıcı olur.

Son çocuklukta, arkadaşlıklarda yoğunluk ve paylaşımlar artar. Çocuk zamanının büyük bir çoğunluğunu arkadaşlarıyla geçirmeyi tercih eder.

Arkadaşlık ilişkilerinin gelişiminde çocukluk dönemi yaşantıları büyük bir önem taşımaktadır. Arkadaşlık kurmak, ne kadar erken başlarsa, o denli kolay gelişen bir beceridir. Çocukluk döneminde yeterli arkadaşlık deneyimi olan bir ergen, sağlıklı sosyal ilişkiler geliştirecektir. En sağlıklı ailenin bile, çocuğa veremeyeceği tek şey, arkadaşlıktır. Çocukluk döneminde arkadaşlık ilişkilerine dair belli bir kısıtlamaya maruz kalındığında ya da yeterli düzeyde sosyal ilişkiler gelişmediğinde bu durumun etkileri ergenlik dönemine de taşınmaktadır.

 

Anne ve Babalar Çocuklarının Arkadaşlıkları Konusunda Nelere Dikkat Etmelidir?

• Çocuğun içinde yer alabileceği sosyal bir ortam oluşturmalı (Örneğin; akranların eve davet edilmesi, çocuğun akranlarının olduğu ortamlara götürülmesi vb.) ve çocuklarının arkadaşlarını tanımalıdırlar.
• Çocuklarının arkadaşlarının anne babalarını tanımalıdırlar.
• Çocuklarının arkadaşları ile vakit geçirebilecekleri güvenli ortamlar sağlamalıdırlar
• Çocukları ile arkadaşları, arkadaşlık ilişkileri ve yaptıklarıseçimler ile ilgili olarak sohbet etmelidirler.
• Çocuklarına, kendileri için tehlikeli olabilecek ve uygun olmayan durumlardan koruyabilmeyi ve bu gibi durumlarda ‘hayır’ diyebilmeyi öğretmelidirler.
• Anne-babalar kendi iyi arkadaş ilişkileri ile çocuklarına model olmalıdır.
• Çocuğunuza değer verin. Böylece diğerlerinin de çocuğunuza kabul edici yaklaşmasını sağlarsınız.
• Çocuklara filmler, kitaplar, oyunlar yoluyla doğru modeller sunulmalıdır.
• Çocuğun arkadaş ilişkileri sırasında gösterdiği; paylaşma, işbirliği yapma, sırasını bekleme vb. olumlu davranışları önce çocuğa tanımlanmalı ve davranış desteklenmelidir. Örneğin; “Arkadaşınla oynarken sıranı bekledin ve sabırlı davrandın. Aferin sana!”
• Eve kuş, balık vb. evcil hayvanlar alınabilir. Diğer canlılarla duygudaşlık kurabilen çocuğun, bu becerisini akranlarına da genellemesi mümkün olacaktır.
• Çocukların akran ilişkilerinin olumlu gelişebilmesi için, aile ile de zaman geçirmesi ve etkili konuşma- dinleme becerilerinin kullanılması önemlidir.
• Sokakta, parkta ve okulda yaşadığı arkadaş sorunlarını size aktardığında dinleyin ve evde sohbet esnasında, çözüm için neler yapabileceğini kendisine sorun, beraber çözüm yolları arayın.
• Hafta sonu sanat ve spor etkinliklerine katılmanız, okulda anlatacağı konular oluşturması açısından avantaj sağlayacaktır.