Anne baba sevgisinin çocuðun geliþimi üzerindeki etkileri nelerdir?

Kiþilik geliþimi insan hayatý boyunca devam eden bir süreçtir fakat en temel kiþilik özellikleri çocukluk döneminde kazanýlýr. Çocuðun; bedensel, ruhsal, zihinsel olarak saðlýklý ve dengeli olabilmesi, geliþim basamaklarýnýn doðru ve baþarýlý bir þekilde aþýlmasýna baðlýdýr. Bu basamaklarýn saðlýklý bir þekilde aþýlmasýnda en büyük görev ise anne-babanýndýr. Anne - babalarýn, çocuklarýna sevgiyi; koþulsuz, sürekli ve dengeli bir biçimde vermeleri çocuðun yaþamýný sürdürebilmesi için gerekli besini vermek kadar önemlidir.

Çocuðunuzla birlikte yürürken, tutumlarýnýz onun da yaþamýna yön verir ve kiþiliðinin geliþmesine katkýda bulunur. Anne baba olarak tutumlarýnýz hakkýnda farkýndalýk kazanmanýz, bu geliþime olumlu katkýda bulunabilmeniz açýsýndan önemlidir. Toplumun temel taþý olan aile, toplumsal sorunlarýn hem kaynaðý, hem de çözümleyicisidir.

Kiþinin sosyalleþmesinde, insanlar ile uyumlu iliþkiler geliþtirmesinde, dürüst ve güvenilir bir insan olmasýnda kýsaca bireysel anlamda saðlýklý bir kiþilik yapýsý geliþtirmesinde aile etkin biçimde rol oynamaktadýr.

Aþýrý Hoþgörülü Anne - Baba Tutumu

Bu tutum daha çok çocuðu kýrmamak, üzmemek için her isteðinin yapýldýðý, çocuða çok fazla özgürlük verilen, hiç kontrol etmemeyi hatta bazen ihmale kadar varan hoþgörüyü gösteren tutumdur. Bu çocuklarýn aþýrý hareket ve davranýþ serbestliði vardýr. Yemek yeme, uyku saatleri ve dýþarý çýkma gibi konulardaki her türlü kararý çocuk verir. Çocuðun istek ve talepleri koþulsuz þartsýz kabul edilir.

Aþýrý Hoþgörülü Anne - Baba Tutumunun Çocuðun Kiþilik Geliþimine Etkileri

• Hiç sýnýr koyulmayan bu çocuklarda neyin doðru neyin yanlýþ olduðu bilinmediði için çocuklar ait olmayý hissedemezler, benmerkezcidirler, asi ve saldýrgan davranýþlar gözlenebildiði gibi sýnýrlarý olmadýðý için iþbirliði de yapamazlar.
• Her istediði hemen yapýldýðýndan; duygu, istek ve dürtülerini denetlemeyi/ertelemeyi öðrenemezler.
• Sosyalleþme ve ikili iliþkiler konusunda baþarýsýzdýrlar.
• En büyük sýkýntýyý okula baþladýklarý zaman kurallarla karþýlaþtýklarýnda yaþarlar.

♦

Aþýrý Koruyucu Anne - Baba Tutumu

Aþýrý koruyucu tutum, ailenin çocuðu gereðinden fazla korumasý, üzerine gereðinden fazla düþmesi olarak tanýmlanmaktadýr. Çocuðun hayat içinde bazý zorluklarla karþý karþýya gelmesini engellemek, yapabileceði þeyleri onun adýna sürekli olarak yapmak (yemeðini kendi yiyebildiði halde çocuðu beslemek, çantasýný taþýyabildiði halde elinden almak, odasýný ve oyuncaklarýný toplamak, ödevlerini onun yerine yapmak vb.) bir sevgi göstergesi deðil, çocuðun geliþimine ve sorumluluk alma bilincine bir engeldir.

Aþýrý Koruyucu Anne - Baba Tutumunun Çocuðun Kiþilik Geliþimine Etkileri

• Bu tutumla yetiþmiþ çocuklarda kendi kararlarýný verme ve kendi sorumluluðunu alma konusunda sýkýntýlar görülür; çünkü çocuk, ailesi tarafýndan korunmaya, kollanmaya ve ihtiyaçlarýnýn giderilmesine alýþmýþtýr.
• Çocuk giriþim yeteneðinden yoksun, kendi baþýna karar veremeyen ve sorumluluk almaktan kaçýnan baðýmlý bir kiþilik yapýsý geliþtirir.
• Çocuk bir problemle karþýlaþtýðýnda bunun üstesinden tek baþýna gelemez ve ailesinin bu sorunu çözmesini bekler. Bu yüzden, çocuðun problem çözme becerileri geliþemez.
• Bu tutumla yetiþen çocuklar bir gruba girmekte ve kendilerini gruba kabul ettirmekte zorlanýr, sosyal becerileri zayýftýr.

♦

Aþýrý Otoriter Anne - Baba Tutumu

Bu tutumu sergileyen ebeveynlerde çocuðun üzerindeki baský oldukça yoðundur. Çocuðun hata yapmasýna izin verilmez. Toplum tarafýndan doðru ve iyi sayýlan davranýþlarýn sergilenmesi, tüm çevrenin takdirini kazanmasý beklenir. Yalnýzca takdir edilen, onay görülen ve istenilen davranýþ sergilendiðinde sevgilerini gösterirler. Aile içinde çocuðun fikirlerinin bir önemi yoktur ve çocuða fikirleri sorulmaz. Çocuklar anne-babalarýnýn belirledikleri, seçtikleri, karar verdikleri her þeye uyum göstermek zorundadýr ve uyum göstermediði davranýþlarý cezayla sonuçlandýrýlýr.

Aþýrý Otoriter Anne - Baba Tutumunun Çocuðun Kiþilik Geliþimine Etkileri

• Bu tutumla büyüyen çocuklar anne - babalarýndan korkar; dolayýsýyla duygularýný, düþündüklerini, yaþam deneyimlerini ailesiyle paylaþmaktan çekinirler.
• Aþýrý disiplin, katý kurallar ve esneklik göstermeyen anne-baba tutumlarý çocukta saldýrganlýk ve þiddet davranýþlarýný tetikler.
• Hata yapmak konusunda çok tedirgin ve kaygýlý olurlar. Hata yapan insanlara karþý affedici ve hoþgörülü olmazlar.
• Anne-babanýn cezacý tutumundan, güçlünün güçsüzü ezebileceðini öðrenerek; saldýrgan ve kurallara uymayan bir kiþilik geliþtirebilirler. Vicdan geliþimleri olumsuz yöndedir.

♦

Ýhmalkar Anne - Baba Tutumu

Bu tutumu sergileyen aileler genellikle çocuklarýný denetlemezler, onlarýn sorumluluklarýný almazlar, hastalýklarýyla yeterince ilgilenmez, yol göstermezler, ilgi ve sevgiden mahrum býrakýrlar, beslenme ve eðitimlerine önem vermezler. Çocuk aileyi rahatsýz etmediði sürece çocukla alakalý bir gündem yoktur, ancak çocuk aileyi rahatsýz ederse ailenin gündemine gelebilir.

Ýhmalkar Anne - Baba Tutumunun Çocuðun Kiþilik Geliþimine Etkileri

• Bu tutumla büyüyen çocuklar yaþamlarý boyunca ilgiden yoksun kaldýklarýndan ötürü dikkat çekmek için çevreye zarar verebilirler
• Aileyle kuramadýðý sözlü iletiþimden ötürü, dil-biliþsel geliþiminde gerilik, geç konuþma ya da konuþma bozukluklarý görülebilir.
• Gelecek hedeflerinden yoksun kiþiler olarak, anlýk doyum için uðraþýrlar.

♦

Dengesiz Anne - Baba Tutumu

Dengesiz tutum evde disiplinin olmamasý deðil, verilen tepkiler arasýndaki kararsýzlýktýr. Ebeveyn aþýrý hoþgörülü tavýrla; sert, cezalandýrýcý tavýr arasýnda gidip gelmektedir. Bu durum çocukta bir karmaþaya yol açarak hangi tutum ve davranýþýn ne zaman istenmediðini, nerede ne yapýp, ne yapmamasý gerektiðini kestiremez. Bu durum ebeveynin zaman zaman deðiþen tutumu olabildiði gibi anne ve babanýn birbirinden farklý tutumlarý olarak da görülebilir. Ebeveynler kimi zaman normal olarak karþýladýklarý bir durumu kimi zaman cezalandýrýrlar. Bu durum genellikle ebeveynin ruh hali ve psikolojisiyle alakalýdýr. Aileler yorgun ya da sinirli olduklarýnda daha tahammülsüz olup genellikle normal olarak algýladýklarý bir davranýþý bile yapýlmamasý gereken bir tutum olarak algýlayýp cezalandýrabilirler.

Dengesiz Anne - Baba Tutumunun Çocuðun Kiþilik Geliþimine Etkileri

• Çocuk bu tutumla büyüdüðünde, hangi davranýþýn doðru, hangi davranýþýn yanlýþ olduðunu öðrenemez. Ne zaman, nerede, nasýl davranacaðýný bilemez.
• Doðru olaný yapmak yerine, "Ne yaparsam cezadan kurtulurum?" düþüncesiyle hareket eder.
• Kendini kanýtlamak ve dikkatleri üzerine çekmek için, ürkek, yumuþak huylu, söz dinleyen, ya da kendi benliðini ve baðýmsýzlýðýný göstermek için kavgacý, sinirli bir çocuk olabilir. Zamanla; çevresindeki insanlara güvenmeyen, her þeyden þüphelenen, kararsýz bir kiþilik yapýsý geliþtirebilir.

Kabul Edici, Güven Verici, Demokratik Anne - Baba Tutumu

Sevgi, saygý, güven ve þeffaflýk olan bu ailede çocuk, tüm yönleriyle kabul edilir. Bu ailelerde çocuk da bireydir ve söz hakký vardýr. Çocuðun haklarý daima göz önündedir. Çocuðun karar vermesine izin verilerek sorumluluk almasý konusunda teþvik edilir. Bu ailelerde çocuklarýnýn baðýmsýz birer birey olmasý öncelik konusudur. Çocuk sevgi ve saygýyla büyür ve bunu göstermeyi öðrenir. Susmaya deðil, konuþmaya, hakkýný arayýp, istek ve taleplerini dile getirmeye teþvik edilir. Çocuða yol gösterilir ve alabileceði kararlar konusundaki sorumluluk ona verilir.

Demokratik Anne - Baba Tutumunun Çocuðun Kiþilik Geliþimine Etkileri

• Demokratik ve güven verici bir ortamda yetiþen çocuk, kendine ve çevresine saygýlý, sýnýrlarýný bilen, yaratýcý, her türlü fikre saygý duyan, kendi fikirlerini rahatlýkla söyleyen, kiþilik ve davranýþlarý açýsýndan dengeli, sorumluluk duygusu geliþmiþ, hoþgörülü, iþbirliðine hazýr, sosyal ve duygusal açýdan da saðlýklý, mutlu bir birey olarak yetiþir.
• Anne-babanýn tutarlý ve kararlý tutumu çocuðun çevresine ve kendisine güven duygusunu geliþtirir.
• En az kendi haklarý kadar baþkalarýnýn haklarýna da saygý duyar ve savunur.

ÇOCUK NE YAÞIYORSA ONU ÖÐRENÝR!

• Eðer bir çocuk sürekli eleþtirilmiþse; kýnamayý ve ayýplamayý öðrenir.
• Eðer bir çocuk kin ve nefret ortamýnda büyümüþse; kavga etmeyi öðrenir.
• Eðer bir çocuk sürekli utanç duygusuyla eðitilmiþse; kendini suçlamayý öðrenir.
• Eðer bir çocuk hoþgörüyle yetiþtirilmiþse; sabýrlý olmayý öðrenir.
• Eðer bir çocuk desteklenip, yüreklendirilmiþse; kendine güven duymayý öðrenir.
• Eðer bir çocuk övülmüþ ve beðenilmiþse; takdir etmeyi öðrenir.
• Eðer bir çocuk haklarýna saygý gösterilerek büyütülmüþse; adil olmayý öðrenir.
• Eðer bir çocuk kabul ve onay görmüþse; kendini sevmeyi öðrenir.
• Eðer bir çocuk aile içinde dostluk ve arkadaþlýk görmüþse; bu dünyada mutlu olmayý öðrenir.

Dorothy Law Nolte